Articles

รู้ไว้ใช่ว่า.. ทำไมเขาถึงไม่จับปลา Bluetang หรือปลาในแนวปะการังมากิน !

การจับปลา Bluetang หรือปลาที่กินสาหร่ายในแนวปะการังมารับประทาน

จะทำให้เกิดพิษ Ciguatera ซึ่งเป็นกลุ่มโรคอาหารเป็นพิษจากการรับประทานปลาทะเลปนเปื้อนสารพิษ

เป็นโรคที่มีอันตรายถึงแก่ชีวิต

สารพิษชิกัวเทอรา (ciguatera fish poisoning) พบในปลาแนวปะการังน้ำลึก เช่น ปลา Barracuda, snapper, mackerel ,Tang ซึ่งกินสาหร่ายสีเขียวแกมน้ำเงิน (Gambierdiscus toxicus) ปลาจะมีการสร้างสาร ciguatoxin แล้วสะสมพิษเอาไว้ ยิ่งปลาตัวใหญ่มากจะสะสมพิษไว้มาก

เมื่อพิษปนเปื้อนปริมาณเพียงเล็กน้อยก็เป็นพิษอย่างรุนแรงได้ สารพิษละลายได้ดีในน้ำมัน ไม่ถูกทำลายโดยความร้อน อบแห้ง แช่แข็ง รมควัน หรือการปรุงในวิธีต่างๆ เป็นพิษต่อระบบทางเดินอาหารและระบบประสาท ขัดขวางการทำงานโคลินเอสเตอเรสของเม็ดเลือดแดง

อาการของพิษ Ciguatera

อาการจะแสดงออกเร็วหรือช้า มากหรือน้อยขึ้นกับปริมาณสารพิษที่ได้รับและความต้านทานของผู้ป่วยเอง ส่วนมากเกิดขึ้นภายใน 48 ชั่วโมงหลังจากบริโภคปลาที่มีพิษ อาการที่ปรากฏอาจจะมีทั้งอาการทางระบบประสาทและอาการทางระบบทางเดินอาหาร หรืออย่างใดอย่างหนึ่ง

อาการที่เกิดจากระบบทางเดินอาหารเป็นอาการในระยะแรกเมื่อผู้ป่วยรับประทานปลาที่มีพิษเข้าไป โดยมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน ท้องร่วง และปวดท้อง จากนั้นจะปวดเมื่อยกล้ามเนื้อปวดศีรษะ เจ็บปวดตามตัว ชาตามมือ เท้า บริเวณริมฝีปาก รอบปาก ลิ้น และคอ การมองเห็นผิดปกติ หน้ามืด วิงเวียน อาการสำคัญที่พบคือ การรับความรู้สึกต่ออุณหภูมิผิดปกติ เมื่อถูกของร้อนกลับรู้สึกว่าเย็น นอกจากนี้ยังมีอาการหัวใจเต้นผิดปรกติ จนกระทั่งถึงชัก ผู้ป่วยอาจจะถึงแก่กรรมจากกล้ามเนื้อหายใจเป็นอัมพาตได้ อาการเหล่านี้อาจเป็นได้อยู่หลายวันจนถึงสัปดาห์ และจะหายไปเองในช่วงเวลาหนึ่ง

แพทย์สามารถให้การวินิจฉัยภาวะพิษจาก Ciguatera ได้จากอาการที่เกิดขึ้นร่วมกับประวัติการรับประทานปลา การตรวจยืนยันพิษสามารถทำได้ด้วย การทดสอบหาปริมาณสารพิษด้วยวิธี Mouse Bioassay และ วิธี Enzyme Immunoassay (EIA) ซึ่งในปัจจุบันอยู่ระหว่างการศึกษาวิจัยโดยสถาบัน AOAC (the Association of Official Analytical Chemists)

ภาวะพิษ Ciguatera

ปรากฏการณ์การเกิดพิษที่ทำให้เกิดโรค Ciguatera นี้ มักจะพบมากในหมู่เกาะทะเลใต้ของมหาสมุทรแปซิฟิก อาจมีรายงานว่าปลาชนิดหนึ่งเป็นพิษในบริเวณหนึ่ง แต่อาจจะไม่เป็นพิษในบริเวณใกล้เคียงกัน หรือแม้แต่ในบริเวณเดียวกัน ความรุนแรงของพิษก็ไม่เท่ากัน ปลาทะเลหลายชนิดโดยเฉพาะปลาที่กินสัตว์อาจเป็นพาหะของสารพิษนี้ ได้แก่ ปลาพวกปลาเก๋า ปลาน้ำดอกไม้ ปลาสาก ปลาขี้ตังเป็ด ปลากะรัง ปลากะพงแดง ปลานกแก้ว ปลาไหลทะเล ปลาหมอทะเล เป็นต้น

สภาวะการเป็นพิษมีลักษณะที่น่าสนใจคือ ในระยะแรกจะมีปลาที่เป็นพิษเพียงไม่กี่ชนิด ต่อจากนั้นในระยะต่อมา ปลาเกือบทุกชนิดในบริเวณนั้นจะเป็นพิษ และในระยะสุดท้ายจะมีปลาเพียงไม่กี่ชนิดที่เป็นพิษ ซึ่งปลาที่เป็นพิษในระยะสุดท้ายนี้จะเป็นปลาที่กินเนื้อ (Carnivorous fish) ที่มีขนาดใหญ่

การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศของโลกซึ่งในปัจจุบันมีแนวโน้มที่จะเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วอันเนื่องมาจากกิจกรรมต่างๆ ของมนุษย์ ส่งผลให้ระบบความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งแวดล้อม (Ecosystem) เปลี่ยนแปลง ทั้งทางตรงและทางอ้อม อาทิเช่น อุณหภูมิ ความชื้น ปริมาณฝน ปริมาณก๊าซออกซิเจน ฯลฯ อีกทั้งปัญหามลพิษต่างๆ เช่น น้ำมันจากเรืออับปาง การทดลองระเบิดปรมาณู ของเสียพวกโลหะหนัก เป็นต้น ล้วนมีผลให้ระบบห่วงโซ่อาหาร (Food chain) เปลี่ยนแปลงได้ทั้งสิ้น

ในประเทศไทยยังไม่เคยมีรายงานเกี่ยวกับการเกิดพิษในกลุ่มอาการของโรค Ciguatera พบเพียงการบอกเล่าว่าการบริโภคปลาทะเลบางชนิดทำให้มีอาการผิดปรกติเกิดขึ้น แต่ได้มีการศึกษาวิจัย และติดตามการเกิดพิษในปลาในลักษณะนี้บ้างแล้ว เนื่องจากผลผลิตทางการประมงเป็นสินค้าส่งออกที่มีมูลค่าสูงอันหนึ่งของประเทศ ซึ่งหากเกิดโรคอาจได้รับผลกระทบเสียหายได้

แนวทางการป้องกันภาวะพิษ

หลีกเลี่ยงการรับประทานปลาที่อาศัยในแนวปะการัง

รับประทานปลาที่อาศัยในแนวปะการังแต่น้อยในแต่ละมื้ออาหาร หรือหลีกเลี่ยงการรับประทานปลาทั้งตัวโดยเฉพาะเมื่อรู้ว่าปลามาจากแหล่งน้ำหรือฝูงเดียวกัน ปลายิ่งตัวโตยิ่งมีสารพิษมาก

  • หลีกเลี่ยงการรับประทานหัวปลา หนังปลา หรือเครื่องในของปลา เนื่องจากเป็นแหล่งสะสมพิษ
  • หากรับประทานปลา ควรหลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอลล์ หรือรับประทานถั่วร่วมด้วย เนื่องจากถ้าเป็นปลาที่มีพิษอาจมีผลให้อาการป่วยรุนแรงขึ้น
  • พบแพทย์ทันทีที่มีอาการหรือสงสัยว่ามีอาการเนื่องจากการบริโภคปลาที่มีพิษ
  • ควรซื้อปลาจากแหล่งที่เชื่อถือได้

เคยพบผู้ป่วยที่กรุงเทพ 2 ราย (ปี 2007) และภูเก็ต 4 ราย(ปี 2008)

About author

ชื่นชอบการเลี้ยงปลาตั้งแต่เด็ก เลี้ยงปลาทะเลตั้งแต่อายุ 10 ขวบ
Related posts
Articles

ตะไคร่ในตู้ปลาทะเล

Articles

9 ขั้นตอนในการทำตู้ทะเล (ฉบับ 2021)

Articles

รู้จักกับระบบกรองน้ำในตู้ทะเล

Articles

Palytoxin พิษที่อันตรายถึงตายที่มากับปะการังกระดุมที่ไม่ควรมองข้าม

เราใช้คุกกี้เพื่อพัฒนาประสิทธิภาพ และประสบการณ์ที่ดีในการใช้เว็บไซต์ของคุณ คุณสามารถศึกษารายละเอียดได้ที่ นโยบายความเป็นส่วนตัว และสามารถจัดการความเป็นส่วนตัวเองได้ของคุณได้เองโดยคลิกที่ ตั้งค่า

Privacy Preferences

คุณสามารถเลือกการตั้งค่าคุกกี้โดยเปิด/ปิด คุกกี้ในแต่ละประเภทได้ตามความต้องการ ยกเว้น คุกกี้ที่จำเป็น

Allow All
Manage Consent Preferences
  • คุกกี้ที่จำเป็น
    Always Active

    ประเภทของคุกกี้มีความจำเป็นสำหรับการทำงานของเว็บไซต์ เพื่อให้คุณสามารถใช้ได้อย่างเป็นปกติ และเข้าชมเว็บไซต์ คุณไม่สามารถปิดการทำงานของคุกกี้นี้ในระบบเว็บไซต์ของเราได้

  • ยอมรับ Google Analytics

    ข้าพเจ้ายอมรับให้มีการใช้งาน Google Analytics บนเว็บไซต์แห่งนี้

Save