วันก่อนเดินเล่นที่จตุจักร เจอร้านค้าร้านนึงกำลังเอามีดหั่นปะการังกระดุม แบบว่าเสียวแทนอ่ะเลยมาเขียนบทความสักหน่อย
น่าแปลกใจที่ Web สอนเลี้ยงปลาทะเลส่วนใหญ่ในไทยไม่มีเรื่องนี้ลงเลย พอผมกล่าวถึงชื่อนี้ Palytoxin หวังว่าทุกท่านคงจะรู้จักมันมากขึ้นและสวมอุปกรณ์ป้องกันอย่างถุงมือยางและ แว่นตาในการ Frag / จับปะการัง กันมากขึ้นนะครับ เพราะมันเป็นอันตรายถึงชีวิตเลยทีเดียว อีกทั้งถ้าเกิดเราโดนพิษนี้ขึ้นมา ผมเชื่อว่าแพทย์ส่วนใหญ่ในไทยคงไม่ทันได้วินิจฉัยว่าโดนพิษ Palytoxin เป็นแน่ …และนั่นอาจจะทำให้ผู้เลี้ยงปลาถึงแก่ชีวิตได้เลยทีเดียว
พิษจากปะการังกระดุม Palythoa sp. / Zoanthid sp.
หลายๆท่านคงทราบดีอยู่แล้วว่าปะการังแต่ละชนิดนั้นมีพิษ แต่เจ้ากระดุมที่หาซื้อได้ง่าย… นี่สิดันมีพิษที่มีชื่อว่า Palytoxin อยู่ซะด้วย โดยปกติแล้วชื่อไทยเราจะเรียกว่าปะการังกระดุม
แต่ชื่อวิทยาศาสตร์นั้นมี 2 ชื่อที่ดูคล้ายกันมาก
Zoanthid sp.
Palythoa sp.
ซึ่งทั้งสองตัวนี้จะมีลักษณะค่อนข้างยากที่จะดูออกว่าเป็นประเภทไหน ในกลุ่มของ Palythoa นั้นแน่นอนว่ามีพิษ Palytoxin อยู่แน่นอนและกลุ่มของ Zoanthis sp. นั้นมีบางชนิดที่มีพิษดังกล่าวซึ่งผมคิดว่า… ผู้เลี้ยงทั่วๆไปคงแยกไม่ออกอย่างแน่นอน …
เอาเป็นว่าถ้าเป็นปะการังกลุ่มกระดุมถ้าต้องการจะจับย้ายที่หรือแฟร็ก ก็ป้องกันเอาไว้ก่อนจะดีที่สุดครับ
Palytoxin เป็นพิษร้ายแรงถึงแก่ชีวิตอันดับ 2 ของโลก
Palytoxin ผลิตขึ้นจากปะการังบางชนิดในกลุ่ม Palythoa sp. / Zoanthid sp. มี LD 50 นั่นหมายความว่า ให้สารดังกล่าวในหนูเพียงแค่ 300 นาโนกรัม/กิโลกรัม หรือ ใน 50% ของหนูทดลองที่ให้ Oalytoxin 300 นาโนกรัมต่อกิโลกรัมจะตายภายในระยะเวลาที่กำหนดไว้
พูดง่ายๆก็คือ 1 กรัมของ Palytoxin สามารถฆ่าหนูได้ถึง 170 ล้านตัว …
เป้าหมายของพิษ Palytoxin
Palytoxin จะเข้าโจมตี sodium-potassium pump ในเซลล์และทำให้การทำงานในการแลกเปลี่ยน ion ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญที่สุดในการทำงานของระบบเซลล์สิ้นสุดลง
อาการที่เกิดจากพิษ Palytoxin
– ปวดจุดเสียดหน้าอก , แน่นหน้าอก
– รู้สึกเหมือนเป็นโรคหอบหืด
– หายใจลำบาก
– ความดันโลหิตไม่ปกติ
– เม็ดเลือดแดงแตก (เกิดจากการเข้าทำงานเซลล์เม็ดเลือดแดง)
– คลื่นไฟฟ้าแสดง T Wave
การเสียชีวิตจะเกิดขึ้นหลังจากได้รับพิษไปไม่นานนักทั้งนี้ขึ้นอยู่กับปริมาณสารพิษที่ได้รับ
Case Study
เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดขึ้นเมื่อปี 2013 เมื่อสองสามีภรรยาใน US ได้พยายามที่จะเก็บหินเป็นเอาไว้แต่ไม่มีที่ตากแห้งจึงใช้วิธีนำไปต้มเพื่อ กำจัดสิ่งที่ติดมาต่างๆเพื่อฆ่าเชื้อ
แต่การนำไปต้มดังกล่าวทำให้สาร Polytoxin ระเหยและสองสามีภรรยารวมทั้งสุนัขได้หายใจเอาอากาศที่ปนเปื้อนเข้าไปหลังจาก นั้นไม่นานสุนัขของเขาก็เกิดอาการยืนไม่ได้เดินไม่ไหว รวมถึงสองสามีภรรยาทั้งสองด้วย
ในตอนแรกทั้งสองคิดว่าเกิดจากเชื้อราหรือติด เชื้อหวัดจึงทำการค้นหาแต่ก็ไม่พบเชื้อราบริเวณบ้านจากนั้น จึงได้ไปเปิด คอมพิวเตอร์ค้นหา และได้ข้อมูล Palytoxin จากกระดุม จึงมุ่งหน้าไป รพ. ในเวลา 15 นาทีต่อมา
ในขณะที่เขาอยู่ในห้องฉุกเฉินนั้นทั้งสองได้รู้สึกว่าหายในลำบากมาก ซึ่งทางหมอที่ รพ. ได้ฟังข้อมูลที่เขาเล่าเรื่องนำหินเป็นไปต้มและได้สูดอากาศที่มีสารพิษเข้า ไปแพทย์ผู้รักษาได้บอกกับทั้งคู่ว่า
ไม่ได้ได้พบอาการประหลาดอย่างนี้มาก่อน และต้องการข้อมูลเพิ่มเติม เกี่ยวกับสารพิษ เขาจึงบอกให้หมอลองค้นหาดูในอินเตอร์เน็ทจะมีข้อมูลพิษอยู่เกี่ยวกับ Palytoxin
หมอจึงได้ตอบเขาว่าอาจจะต้องใช้เวลาค้นหาเพิ่มเติมสักครู่นึง หลังจากนั้นไม่นานหมอได้กลับมาพร้อมกับข้อมูลบางส่วนจึงได้สั่งตรวจเลือดและ ปัสสาวะของทั้งสองรวมถึง X-Ray ด้วย
ผลการ X-Ray ออกมาว่าเป็นอาการคล้ายหลอดลมอักเสบ
หลังจากนั้นหมอได้ให้ยากลุ่ม Steroid และ Tylenol สำหรับลดไข้ ยา Steroid นั้นช่วยให้ทั้งสองหายใจสะดวกขึ้น
2 วันหลังจากนั้นทั้งสองยังคงมีอาการดังกล่าวจากพิษ Palytoxin อยู่ (หายใจลำบาก เจ็บหน้าอก)แต่ดีขึ้นกว่าวันแรกๆค่อนข้างมาก
ข้อควรระวังผมได้เรียบเรียงมาเป็นข้อๆดังนี้ครับ
- ใส่ถุงมือที่หนาและยาวก่อนจะจับปะการังทุกครั้ง
- ใส่แว่นตาป้องกันสารพิษที่จะกระเด็นเข้าตาได้เมื่อทำการแฟร็กปะการังโดยเฉพาะอย่างยิ่งการยกปะการังขึ้นเหนือน้ำ
- ล้างมือให้สะอาดทุกครั้งก่อนสัมผัสอวัยวะส่วนอื่นเช่นตา/ปาก รวมถึงอาหารหลังจากนำมือลงตู้ปลา
- โดยปกติแล้วกระดุมหัวเล็กจะมีพิษน้อยกว่า คุณอาจจะรู้สึกเจ็บแป๊รบๆหรือชา หากคุณไม่มีแผลในบริเวณที่โดนน้ำหรือพิษ
- อย่าคิดเองเออเองหลังจากการอ่านบทความนี้ …เช่น
- คิดว่าการแฟร็กปะการังในน้ำจะช่วยลดโอกาสในการติดพิษได้ แต่คุณรู้หรือไม่ว่า Palytoxin นั้นอยู่ในน้ำได้สักพักใหญ่ๆ จนกว่าคุณจะเปลี่ยนน้ำเลยทีเดียว
- Palytoxin จะเข้าสู่ร่างกายได้ง่ายขึ้นหากมีแผลและนำมือลงตู้ปลา…
- Palythoa Grandis เป็นกระดุมที่มีพิษ Palytoxin มากที่สุดใครมีอยู่ก็ระวังกันหน่อยครับ
- Skimmer สามารถช่วยลด Palytoxin ในน้ำได้แต่ไม่ทราบปริมาณเนื่องจากยังไม่มีผลการทดลองที่เชื่อถือได้
- ความเชื่อเรื่องนำมาเลี้ยงในตู้นานๆแล้วจะไม่มีพิษ หรือมีพิษน้อยลงนั้นไม่จริงเลยแม้แต่นิดเดียว…
ภาพตัวอย่าง Green Palythoa Grandis
ภาพเมื่อโดนสารพิษเข้าตา
อย่าให้เรื่องนี้หยุดการเก็บสะสมกระดุมของคุณ….
ยังมีปะการังที่มีพิษที่ไม่มียารักษาอีกมาก รวมถึง Palytoxin นั้นก็ยังไม่มียารักษาได้มีแต่บรรเทาอาการจนพิษสลายไปเองเท่านั้นครับ ดังนั้นอย่าลืมใส่ถุงมือก่อนจะหยิบจับปะการังในตู้นะครับ
